Ομιλία του Νίκου Σακούτη στην εκδήλωση στην Πετρούπολη, στις 6 Οκτωβρίου 2017, για το κλείσιμο του ΧΥΤΑ Φυλής και τη μη χρησιμοποίηση του λατομείου «Μουσαμά» ως χώρου διαχείρισης απορριμμάτων

Η Δυτική Αθήνα αποτέλεσε μεταπολεμικά την πίσω αυλή της Αττικής, όπου συγκεντρώθηκαν όλες οι επικίνδυνες και οχλούσες δραστηριότητες. Τα απορρίμματα εναποθέτονται σε αυτή την περιοχή εδώ και 55 χρόνια και η επιλογή αυτή είναι ταξική. Η περιοχή συνεχώς επιβαρύνεται και σχεδιάζεται περαιτέρω επιβάρυνσή της.

Η Επιτροπή Αναφορών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου το 2014 χαρακτήριζε σε έκθεσή της μνημείο περιβαλλοντικού χάους το ΧΥΤΑ Φυλής, μνημείο αρρώστιας και ανθρώπινου πόνου, τουλάχιστον για τις επόμενες 3 γενιές. Ζήτησε από τις εληνικές αρχές να γίνει άμεση τοξικολογική και επιδημιολογική μελέτη από ανεξάρτητους φορείς. Από τότε δεν έχει γίνει τίποτε, σχετικά.

Η Πετρούπολη είναι σε απόσταση 2 χιλιομέτρων σε ευθεία γραμμή από τον ΧΥΤΑ. Το καλοκαίρι οι κάτοικοι δεν μπορούν να βγουν στα μπαλκόνια τους λόγω της οσμής, των αιωρούμενων σωματιδίων και των πυρκαγιών, όπως αυτής που έγινε στο ΚΔΑΥ Ασπροπύργου και μας σκέπασε ένα τοξικό νέφος. Γεγονός είναι και η μόλυνση των υπόγειων υδάτων.

Μια βαθιά περιβαλλοντολογική και υγειονομική κρίση είναι προ των πυλών. Καθόμαστε πάνω σε μια περιβαλλοντική βόμβα που ξέρουμε και πότε θα σκάσει! Οι αγώνες των τελευταίων δεκαετιών για ένα άλλο μοντέλο διαχείρισης των απορριμμάτων, με δημόσιο χαρακτήρα φιλικό στο περιβάλλον και τον άνθρωπο έφερε κάποιες ελπίδες, με την ενσωμάτωση των βασικών του στόχων στο καινούργιο εθνικό σχέδιο διαχείρισης απορριμμάτων (ΕΣΔΑ) που κυρώθηκε το καλοκαίρι του 2015.

Το ΕΣΔΑ όμως έχει ακυρωθεί στην πράξη, δυστυχώς. Το ΕΣΔΑ με ευθύνη της κυβέρνησης έχει γίνει κουρελόχαρτο. Κανείς πια δεν πιστεύει ότι μπορεί να επιτευχθεί ο βασικός του στόχος, δηλαδή το 50% των απορριμμάτων μέχρι το 2020 να ανακυκλώνεται και να προδιαλέγονται τα χρήσιμα υλικά στην πηγή. Η διαχείριση στην Αττική είναι τελματωμένη ακολουθώντας αυτά τα βήματα.

Η Περιφέρεια Αττικής, υιοθέτησε και πλειοδότησε, το διακηρυκτικό μέρος του ΕΣΔΑ και στο νέο περιφερειακό σχέδιο ανέβασε το ποσοστό ανακύκλωσης και προδιαλογής, από 50% σε 52,66% μέχρι το 2020. Αυτό σημαίνει ότι από τους 1.780.000 τόνους που έπεσαν στο ΧΥΤΑ Φυλής το 2016, θα έπρεπε 937.000 τόνοι ως το 2020 να προδιαλέγονται και να αποτρέπεται περαιτέρω επεξεργασία τους. Ποιος το πιστεύει αυτό; Το 2016 είχαμε όχι μείωση αλλά μικρή αύξηση των απορριμμάτων κατά 50.000 τόνους σε σχέση με το 2015.

Το βασικό εργαλείο που θα μπορούσε να στηρίξει αυτό το σχέδιο, δηλαδή επαναχρησιμοποίηση, ανακύκλωση, κομποστοποίηση είναι οι δημοτικές και διαδημοτικές υποδομές που δεν υπάρχουν ούτε σαν επιλογές της κυβέρνησης, ούτε προωθούνται από την Περιφέρεια. Η δημιουργία αυτών των υποδομών είναι το ζητούμενο για μάς. Παλέψαμε και στηρίξαμε το σχεδιασμό τους αλλά δυστυχώς αναζητούνται.

Ο προσανατολισμός της χρηματοδότησης μέσα από το ΕΣΠΑ, γιατί πρόγραμμα δημοσίων επενδύσεων δεν υπάρχει, είναι άλλοθι. Είναι ο ίδιος προσανατολισμός στη στήριξη των μεγάλων εργοστασίων σύμμεικτων απορριμμάτων. Αυτά που στο παρελθόν αποτρέψαμε να δημιουργηθούν, τώρα είναι γεγονός και στην Ήπειρο και στη Δυτική Μακεδονία και προσφάτως με το σχέδιο του κ. Τατούλη και στην Πελοπόννησο. Η ανακύκλωση βρίσκεται με το νέο νομοσχέδιο, όπως και στο παρελθόν στα ιδιωτικά συστήματα και όχι στις διαδημοτικές υποδομές.

Οι αποκεντρωμένες μονάδες επεξεργασίας υπολλειματικών σύμμεικτων που θα συνεισέφεραν με ένα επιπλέον 25,56% ανάκτησης υλικών και θα έπρεπε να είναι αποκεντρωμένες στην Αττική με διαδημοτικές συνεργασίες, μικρές και αποκεντρωμένες χωρίς να προσθέτουν όχληση δεν υπάρχουν. Η μοναδική μονάδα επεξεργασίας είναι το ΕΜΑΚ στη Φυλή το οποίο προβλέπεται να επεκταθεί και να αναβαθμιστεί και ενώ το 2016 επεξεργάστηκε 211.000 τόνους με δαπανηρότατη λειτουργία, ανέκτησε μόλις το 5,5% των απορριμμάτων που επεξεργάστηκε. Δυστυχώς, προγραμματίζεται για πολλά χρόνια ακόμη να λειτουργεί η Φυλή και να έχουμε αυτής της μορφής επεξεργασίας των απορριμάτων που έχουμε ζήσει. Δεν υπάρχει καμιά χωροθέτηση στην Αττική αυτή τη στιγμή για ΧΥΤΑ/Υ.

Η μελέτη που έχει παραδοθεί προσθέτει επιπλέον προβλήματα και είναι αμφίβολο αν υλοποιηθεί. Κανείς δεν αναλαμβάνει την ευθύνη. Η διοίκηση της Περιφέρειας εκλέχθηκε με βασικό σύνθημα να κλείσει ο ΧΥΤΑ Φυλής. Ο ΧΥΤΑ όμως ζει και βασιλεύει! Εκεί έχουμε τον αποτεφρωτήρα επικίνδυνων υγειονομικών αποβλήτων. Καμία κουβέντα δε γίνεται για την απομάκρυνσή του. Για το εργοστάσιο μηχανικής ανακύκλωσης προβλέπεται η επέκταση και αναβάθμισή του. Το ΕΜΑΚ θα υπάρχει στο διηνεκές μιας και προβλέπεται μέχρι το 2020 να επεξεργάζεται 450.000 τόνους (350.000 τόνους σύμμεικτα και 100.000 τόνους προδιαλεγμένα). Ενώ το 2016 επεξεργάστηκε 210.000 τόνους με πενιχρή ανάκτηση 11.600 τόνους, δηλαδή 5,5%. Αυτή είναι η βασική αιτία έξαρσης και μονιμοποίησης της δυσοσμίας.

Η εταιρεία WATT έχει στην ιδιοκτησία της το ΚΔΑΥ που κάηκε το 2013 και παρότι απέτρεψαν στελέχη του Δυτικού Μετώπου, τη μετατροπή του σε χώρο σύμμεικτων απορριμμάτων μεγέθους 120.000 τόνων, παρότι είναι παράνομο κτίριο και έχει πάρει πρόστιμο από την πολεοδομία, πήρε άδεια για να λειτουργήσει ως ΚΔΑΥ.

Συνεχίζουμε για 2 χρόνια ακόμη να έχουμε το ΧΥΤΑ Φυλής. Δεν υπάρχει καμία πρόνοια για το μέλλον. Εμείς έχουμε σχέδιο αλλά αυτό το σχέδιο δεν υλοποιείται. Υλοποιούνται σχέδια προηγούμενων ετών, προηγούμενων διοικήσεων και προηγούμενων κυβερνήσεων. Έχουμε την επέκταση της Φυλής. Δύο νέα κύτταρα, το Β3 και το Β6 της β΄ φάσης που προετοιμάζονται και πήραν άδεια στις 25 Αυγούστου με αδιαφανείς διαδικασίες.

Παραδόθηκε μια μελέτη για νέους ΧΥΤΑ/Υ-ΧΥΤΕΑ βασισμένη στο νόμο του 2003 που υποδεικνύει ότι πρέπει να χρησιμοποιηθούν λατομία (ΜΟΥΣΑΜΑΣ, ΤΙΤΑΝ, ΜΑΛΕΖΑΝΙ). Εύκολη λύση ο Μουσαμάς που είναι δίπλα στη Φυλή. Θα το επιτρέψουμε αυτό; Θα είναι καταστροφή για όλη τη Δυτική Αττική. Είναι 800 μέτρα από τα τελευταία σπίτια της Πετρούπολης και δίπλα στα σπίτια της Ζωφριάς. Αυτό θα είναι εγκληματικό.

Ο δήμος Πετρούπολης δίνει 900.000 ευρώ το χρόνο στον ΕΣΔΝΑ για να έχουμε το δικαίωμα να ρίχνουμε τα σκουπίδια στην Φυλή. Από αυτά τα 450.000 ευρώ πάνε ως αντισταθμιστικά κυρίως στο δήμο Φυλής. Τα αντισταθμιστικά είναι ντροπή και πρέπει να καταργηθούν.

Υπάρχει ένα κρίσιμο μεσοδιάστημα ασφαλούς διάθεσης απορριμμάτων. Αν δεν ξεκινήσει τώρα το σχέδιο για αποκεντρωμένη, δημόσια διαχείριση με έμφαση και προτεραιότητα στην προδιαλογή, στην ανάκτηση, στην πρόληψη, για να πετύχουμε αυτούς τους στόχους μέσα σε ένα χρονοδιάγραμμα που αυτή τη στιγμή δε φαίνεται να το επιτυγχάνουμε με ευθύνη της κυβέρνησης και της περιφέρειας.

Αν δεν στηριχτούν οι δήμοι με χρηματοδότηση, που έχουν πληγεί με περικοπή των πόρων τους κατά 62% τότε η περιβαλλοντική και υγειονομική κρίση είναι αναπόφευκτη. Όλοι γνωρίζουν τον κίνδυνο. Ανικανότητα ή εξώθηση της κατάστασης ώστε η καύση να επανέλθει ως η σωτήρια λύση και μάλιστα φιλική στο περιβάλλον και στον άνθρωπο όπως ακούγεται;

Τον απαράδεκτο αυτό τρόπο διαχείρισης τον αντιμετωπίσαμε σθεναρά τα προηγούμενα χρόνια. Τώρα έρχεται από τα επίσημα χείλη του αναπληρωτή υπουργού Περιβάλλοντος που υποστηρίζει ανοικτά τα δευτερογενή καύσιμα υλικά τύπου RDF, που ας σημειωθεί, απαγορεύονται από το ΕΣΔΑ. Είναι πολλά τα λεφτά, το ξέρουμε. Τέταρτη πιο κερδοφόρα επιχείριση ανά την υφήλιο.

Η πανάκριβη τεχνολογία της καύσης θα εκτοξεύσει το κόστος διαχείρισης σε βάρος των πολιτών, θα καταστρέψει απορρίμματα που για μας έχουν αξία μιας και για να παραχθούν χρειάστηκαν εργατοώρες, ενέργεια, πρώτες ύλες και νερό. Οι εκπομπές της καύσης θα μολύνουν το περιβάλλον και θα επιβαρύνουν την υγεία μας.

Με λίγα λόγια διαμορφώνεται ένα τοπίο με απουσία βούλησης από πλευράς κυβέρνησης, περιφέρειας αλλά και ικανού αριθμού δημοτικών αρχών να αλλάξει η διαχείριση των απορριμμάτων στην Αττική, στηρίζοντας τις κεντρικές πολιτικές επιλογές υπονόμευσης του ΕΣΔΑ, επαναφοράς των ΣΔΙΤ, συντήρησης του καθεστώτος ανακύκλωσης με τις ιδιωτικές εταιρείες, πριμοδότησης της επεξεργασίας σύμμεικτων και της καύσης και βέβαια υποχρηματοδότησης των δημοτικών υποδομών.

Πρέπει να αντιδράσουμε με πράξεις. Υπάρχει λύση: Διεκδικώντας την εφαρμογή της δημόσιας αποκεντρωμένης διαχείρισης, ενθάρρυνση και στήριξη των δήμων και των υποδομών τους, χρηματοδότηση των ΤΣΔΑ. Είναι πολύ σημαντικό οι δημότες να στηριχθούν για να εφαρμόσουν αυτό το σχέδιο στην πράξη. Να υπάρξει δίκαιη και ισόρροπη διαχείριση για να καταργηθούν τα αντισταθμιστικά.

Ότι κατακτήσαμε με αγώνες δεν θα το αφήσουμε στα χέρια των κερδοσκόπων και των καιροσκόπων. Θα συντονίσουμε τον αγώνα μας με όλους τους φορείς και τους πολίτες της Δυτικής Αττικής. Θα συνεχίσουμε μέχρι τη δικαίωση.

* δημοτικός σύμβουλος Πετρούπολης, επικεφαλής της παράταξης «Ριζοσπαστική Αγωνιστική Κίνηση πολιτών Πετρούπολης» και μέλος του Δ.Σ. της ΚΕΔΕ και της ΠΕΔΑ